Z siłą łaski Bożej, te pozornie słabe kobiety
dały świadectwo mocy prawdziwej miłości aż do męczeństwa…
3 grudnia 2024 r. relikwie naszych Sióstr Męczennic z Nowogródka zostały uroczyście wprowadzone do bazyliki św. Bartłomieja na wyspie Tyberyjskiej (Basilica di San Bartolomeo all’Isola Tiberina). Od 2002 roku, z woli św. Jana Pawła II, Bazylika ta jest miejscem pamięci i kultu męczenników XX i XXI wieku (Santuario dei Nuovi Martiri del XX e XXI secolo). Jan Paweł II mówił, że wiek XX i XXI to czas nowych męczenników, ludzi oddających swoje życie za Chrystusa na wzór chrześcijan pierwszych wieków. Jego głębokim pragnieniem było, by jedna z rzymskich bazylik poświęcona była ich kultowi i miała charakter ekumeniczny.
Misję utworzenia takiego sanktuarium papież powierzył wspólnocie Sant’Egidio, która powstała w 1968 roku jako owoc Soboru Watykańskiego II z inicjatywy Andrei Riccardiego. Papież Polak znał misję wspólnoty, ich zaangażowanie na rzecz pokoju i ubogich, zwłaszcza w najbardziej oddalonych peryferiach współczesnego. Miejscem kultu stała się więc powierzona wspólnocie bazylika św. Bartłomieja, miejsce szczególne, gdyż związane nie tylko ze świętym Apostołem, ale także św. Wojciechem, gdyż kościół został zbudowany właśnie na jego cześć i do dziś w bocznej kaplicy znajduje się ramię Apostoła Prusów. Co ciekawe, na studzience w prezbiterium zobaczyć możemy najstarszy wizerunek Świętego. Obecnie w bazylice sześć bocznych kaplic jest poświęcona męczennikom różnych części świata. Dwie oddzielne kaplice europejskie poświęcone są ofiarom nazizmu i komunizmu. Obecnie część relikwii została przeniesione do krypty, w której urządzono nowoczesne multimedialne centrum pamięci, w którym przedstawiono historię poszczególnych męczenników na tle epoki, w której żyli. Są tam głównie relikwie drugiego stopnia: przedmioty codziennego użytku, habity, modlitewniki, listy męczenników. Te przedmioty są bardzo poruszające dla współczesnego pielgrzyma, gdyż czynią ich bardziej realnymi, ludzkimi. Rozumiemy lepiej, że żyli przecież tak niedawno… Niektórzy z nich oddali życie kilka lat temu.
Darem naszego Zgromadzenia dla Sanktuarium Nowych Męczenników jut zasłona na tabernakulum wyhaftowana przez jedną z męczennic, najprawdopodobniej przez s. Kanutę. Docelowo znajdzie się ona w mauzoleum w sali poświęconej ofiarom nazizmu, blisko relikwii św. Maksymiliana i św. Teresy Benedykty od Krzyża. Na razie znajduje się na ołtarzu ofiar nazizmu w bazylice. Mamy nadzieję, że od tego czasu, kiedy podczas uroczystych nieszporów wnieśliśmy procesyjnie tę relikwię do bazyliki, miejsce to stanie się obowiązkowym punktem naszych rzymskich szlaków.
Dla sióstr obecnych na otwarciu Jubileuszu Zgromadzenia ta uroczystość była niezwykłym przeżyciem. W bazylice zgromadziło się około 60 naszych sióstr oraz wiele sióstr i braci z innych zgromadzeń, księży pracujących w Rzymie oraz członkowie wspólnoty Sant’Egidio, która przygotowała przepiękną liturgię nieszporów. Modlitwę poprowadził biskup Ambroggio Spreafico, który wygłosił głęboką i poruszającą homilię o naszych Siostrach. Zamieszczamy tekst homilii, by można było do niej wracać i ciągle na nowo odkrywać sens męczeńskiej śmierci naszych Sióstr oraz odczytywać, w jaki sposób możemy iść w ich ślady, jak kochać aż do ofiary z życia. Po nieszporach w krużganku świątyni odbył się poczęstunek, podczas którego mogłyśmy się podzielić z naszymi gośćmi materiałami i drobnymi pamiątkami przygotowanymi na tę okazję.
Nasza Założycielka, Maria Franciszka Siedliska kochała Rzym także dlatego, że jest miastem, które chroni relikwie Męczenników pierwszych wieków chrześcijaństwa. Kochała pielgrzymować na ich groby, by od nich uczyć się najgłębszej miłości, zdolnej do ofiary i poświęcenia samego siebie. Dziś do grona wielkich świadków wiary Wiecznego Miasta dołączyły nasze Siostry. Wierzymy, ze dzięki temu wielu pielgrzymów z całego świata będzie mogło poznać ich historię i doświadczyć ich wstawiennictwa.
https://sanbartolomeo.org/memoriale-dei-nuovi-martiri/
https://www.vaticannews.va/pl/kosciol/news/2024-12/relikwie-nazaretanek-meczennic-z-nowogrodka-w-rzymskiej-bazylice.html
Centrum można zwiedzać bezpłatnie bez rezerwacji tylko w soboty w godzinach otwarcia Bazyliki (9.30-13.30, 15.30-17.30). W pozostałe dni zwiedzanie jest możliwe nawet dla kilkuosobowych grup po wcześniejszym dokonaniu rezerwacji.
Homilia biskupa Ambroggio Spreafico
Łk 10,21-24
W tej samej chwili Jezus, wypełniony radością Ducha Świętego, wykrzyknął: „Wysławiam Cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi, że zakryłeś te rzeczy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je prostaczkom. Tak, Ojcze, gdyż takie było Twoje upodobanie. Ojciec mój przekazał Mi wszystko. Nikt też nie wie, kim jest Syn, tylko Ojciec; ani kim jest Ojciec, tylko Syn i ten, komu Syn zechce objawić.
Potem zwrócił się do samych uczniów i rzekł: «Szczęśliwe oczy, które widzą to, co wy widzicie. Bo powiadam wam: Wielu proroków i królów pragnęło ujrzeć to, co wy widzicie, a nie ujrzeli, i usłyszeć, co słyszycie, a nie usłyszeli.
Drodzy bracia i siostry,
dziś zgromadziliśmy się w tej Bazylice Świętego Bartłomieja na Wyspie, sanktuarium nowych męczenników, aby wspólnie modlić się do Pana i upamiętnić kilka męczennic wiary, które oddały życie za Ewangelię w bardzo trudnych czasach.
Siostry Męczennice ze Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu, które dziś czcimy, żyły w Nowogródku. Dziś to terytorium znajduje się na Białorusi, a wówczas było częścią Polski. Męczennice mieszkały tam w klasztorze, poświęcając się swojej misji, wplątane wbrew własnej woli w straszliwą burzę II wojny światowej, która rozpoczęła się właśnie od ataku na Polskę, pierwszą ofiarę nazistowskich planów wojennych. Uwolniono całą potęgę nowoczesnej wojny, potężną broń, która sprawiała, że złe moce nazistowskie wydawały się niezwyciężone: co mogły biedne siostry wobec tego wszystkiego? Jaka jest siła bezbronnych wobec zła?”
Dzisiejsza Ewangelia, w tym czasie Adwentu, jest szczególnie odpowiednia do naszej dzisiejszej modlitwy. Jezus mówi bowiem: Wysławiam Cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi, że zakryłeś te rzeczy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je prostaczkom. W jakim sensie Jezus wywyższa małych? I jaka mądrość jest im dana? W tradycji żydowskiej pokorni byli nazywani «anawim», tymi, którzy się pochylają nie tylko pod ciężarem ucisku silniejszych czy pod brzemieniem ubóstwa, ale przede wszystkim w pokorze miłości do Boga i bliźniego, pokonując w ten sposób wszelką pokusę pychy, dumy i samozadowolenia. W momencie największego nasilenia przemocy i bezprawia, kiedy nazizm głosił rzekomy przywilej silnych do eliminowania słabych, nasze siostry zdecydowały się stać słabymi, a nawet poddać się śmierci, aby inni mogli żyć.
Latem 1943 roku w klasztorze mieszkało dwanaście sióstr. Niemcy rozpoczęli brutalne akcje w Nowogródku, najpierw zamordowali wszystkich Żydów; następnie zamordowano miejscowych księży, a na koniec 120 osób, głównie mężczyzn, ojców rodzin, przetrzymywano w więzieniu od 17 do 19 lipca 1943 roku. Wiele kobiet zwróciło się do sióstr z prośbą o modlitwę o uwolnienie ich mężów i synów. Siostry modliły się, aby jeśli konieczna byłaby ofiara, Bóg przyjął je, aby mężczyźni mogli wrócić do Nowogródka.
Siostry również zostały aresztowane: Stella, Imelda, Kanizja, Rajmunda, Daniela, Kanuta, Sergia, Gwidona, Felicyta, Heliodora i Boromea, w niedzielę 1 sierpnia 1943 roku, zostały zabrane do pobliskiego lasu, kilka kilometrów od miasta, rozstrzelane i wrzucone do zbiorowej mogiły. Mężczyźni zostali uwolnieni, siostry zamordowane. Podobnie jak św. Maksymilian Kolbe, który ofiarował się, aby uratować towarzysza więzienia w obozie zagłady w Auschwitz, one również oddały życie, aby inni mogli się uratować. Nienawiść nazistowska do wszystkiego, co chrześcijańskie, skupiła się na tych słabych, bezbronnych siostrach, silnych jedynie dzięki swojej modlitwie do Boga. Jedynym ocalałym członkiem wspólnoty była Służebnica Boża siostra Małgorzata Banaś, która zachowała wszystkie przedmioty sióstr, w tym relikwię, którą przekazujemy do Memoriału Nowych Męczenników, haftowaną tkaninę używaną przez siostry do zasłaniania tabernakulum w Nowogródku.
Z siłą łaski Bożej, te pozornie słabe kobiety dały świadectwo mocy prawdziwej miłości aż do męczeństwa. Ukryłeś to przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś to prostaczkom. Dobrze wiemy, ilu wśród ówczesnych elit dało się uwieść przewrotnym ideom nazizmu, ilu – także w świecie kultury, przedsiębiorczości, a nawet uniwersytetów – stało się niestety jego wspólnikami. Siostry z Nowogródka potrafiły w swojej małości być mądrzejsze od uczonych, ponieważ potrafiły pochylić się, by przyjąć słodkie jarzmo Ewangelii, miłości bliźniego, bezbronnego i pokojowego oporu wobec zła.
Istnieje mądrość dana małym, gdy przyjmują Ewangelię, czyniąc ich prorokami: w świecie oszalałym z powodu wojny, takim jak Europa w 1943 roku, będąc świadkami bezprecedensowych zniszczeń, wojny totalnej, ataków na cywilów, zagłady ludności, błogosławione męczennice z Nowogródka wybrały najsilniejszy opór, opór tych, którzy powierzają swoje życie w ręce Boga, którzy ufają w Jego interwencję i zbawienie Jego dzieci.
W naszym świecie tak bardzo zdestabilizowanym przez kulturę wojny, w którym wydaje się, że zawsze istnieje kultura wojny, dokonanego faktu, agresji w imię własnego prawa, braku szacunku dla słabych i bezbronnych, przykład błogosławionych męczennic z Nowogródka zachęca nas do oporu w imię Ewangelii, ufając w skuteczność modlitwy do Boga. Wprowadzając dzień postu i modlitwy przeciwko wojnie 6 października, papież Franciszek zachęcał: W tej sytuacji modlitwa jest bardziej niż kiedykolwiek potrzebna. […] Zjednoczmy się z siłą Dobra przeciwko diabelskim machinacjom wojny. Cenne świadectwo tych Męczennic niech pomoże nam zjednoczyć się z siłą pokornych i małych, którzy ufają Bogu.
